Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich to niezastąpione do dziś źródło informacji na temat historii i geografii ziem polskich.

To wydane w Warszawie w latach 1880–1902 dzieło liczy 15 tomów. Nasze miasto zostało opisane w tomie II opublikowanym w 1881 roku na stronie 838.

Elektroniczna wersja Słownika geograficznego jest publikacją elektroniczną, posiada interfejs, pozwalający na przeglądanie poszczególnych tomów strona po stronie, jak i przeszukiwać jej treść. 

 

Grodzisk miasto nad Mrówną, powiat błoński. Leży o 27 wiorst od Warszawy przy linii drogi żelaznej warszawsko-wiedeńskiej. Posiada kościół parafialny, murowany, synagogę, szkołę początkową, szpital, sąd pokoju okręgu VI, sąd gminny, zarząd po­wiatu błońskiego, urząd gminny, stacyą drogi żelaznej warszawsko-wiedeńskiej, stacyą pocztową i telegraficzną.

W 1827 r. było tu 31 domów i 655 mieszkańców; w 1862 r. 54 domów i 1033 mieszkańców; obecnie li­czy 1928 mieszkańców, w tem 955 mężczyzn, 973 kobiety, a według wyznań 1681 żydów, 240 katolików, 7 prawosławnych.

Starożytna ta osada staraniem dziedziców jej braci Okoniów, kanoników płockich, zamienioną została na miasto w 1522 roku za przywilejem Zygmunta I.

Kościół parafialny założony był podobno w 1460 przez Tomasza ówczesnego dziedzica Grodziska. Po spaleniu się pierwotnego Aleksander Okoń wzniósł nowy drewniany w 1590 roku. Dopiero w roku 1688 Wojciech Mokronowski, kasztelan rawski, wzniósł obecny murowany kościół. Grodzisk jest miejscem urodzenia uczonego Grzegorza Knapskiego.

Położony o godzinę drogi od Warszawy Grodzisk ożywia się w lecie jedynie przez napływ warszawian, przybywających tu na letnie mieszka­nia, skutkiem czego miasto i okolica zapełniają się licznymi domkami i willami, wznoszonymi przez warszawian i miejscowych mieszkańców.

Stacya drogi żelaznej i wille leżą na gruntach wsi Jordanowice. Parafia Grodzisk, dekanatu grodziskiego 5391 dusz liczy. Gmina Grodzisk liczy ludu 7185 mieszkańców. W skład jej wchodzą: Grodzisk, Jordano­wice, Kady, Ciborowa wola, Odrana wola, Putka, Stare, Makówka, Wiązek, Kałęczyn, Kozery, Krajnicza wola, Tłuste, Kłudzeńko, Chrzanów mały, Chrzanów duży wsie, Wólka Grodziska wieś i kolonia, Radonie, Kozerki, Maryn­ki, Budki Kozerkowskie, Maruna, Czarnylas, Kołaczek, Grzybek, Chylice, Chyliczki, Chlewnia, Dąbrówka, Kłodno, Żuków, Milanówek, Orowiec, Adamowizna, Tartak, Musuły, Zale­sie, Przeszkoda, Józefina i Mościska; rozległoś­ci 18885 morg, w tem lasów 817 morg i 888 morg zarośli.

Dekanat grodziski dyecezji warszawskiej składa się z 16 parafij: Błonie, Brwinów, Grodzisk, Izdebno, Kaski, Leszno, Lutkówka, Mszczonów z filią Puszcza Korabiewska, Na­darzyn, Ojrzanów, Osuchów, Radziejowice, Rokitno, Skuły, Wiskitki i Żuków, położonych w błońskim powiecie.

Dobra Grodziskie są własnoś­cią hrabiego Skarbka, który tu ma piękny park i pomarańczarnię.

 

Powiat błońskiPowiat błoński, Atlas geograficzny ilustrowany Królestwa Polskiego,Warszawa Wydawnictwo J. M. Bazewicza 1907